İnsanlar çok eski tarihlerden itibaren ağaçların dallarını ve gövdelerini kullanarak eşya yapmışlardır. Bu dallar ve kalın gövdeler şekle sokulmaya çalışılırken insanların icad ettiği kesici aletler işi kolaylaştırmıştır. Yemek yerken kullanılan kaplar, kaşıklar, avlanırken kullanılan sivri uçlu oklar ve diğer basit eşyalar ahşap materyale şekil verilerek yapılmıştır. Tarih içinde yeni bulunan aletler, teknikler ve tecrübe ile imal edilen eşyaların çeşitililiği artmış ve insanların istedikleri şekli tahtaya vermeleri daha kolay hale gelmiştir. Zaman ilerledikçe insanların evlerinin ve evlerinde kullandıkları eşyaların ahşap olması ‘marangozluk ve mobilyacılık’ mesleğini doğurmuştur.
I-GENEL PROFİL
İnsanlar çok eski tarihlerden itibaren ağaçların
dallarını ve gövdelerini kullanarak eşya yapmışlardır. Bu dallar ve kalın
gövdeler şekle sokulmaya çalışılırken insanların icad ettiği kesici aletler işi
kolaylaştırmıştır. Yemek yerken kullanılan kaplar, kaşıklar, avlanırken
kullanılan sivri uçlu oklar ve diğer basit eşyalar ahşap materyale şekil
verilerek yapılmıştır. Tarih içinde yeni bulunan aletler, teknikler ve tecrübe
ile imal edilen eşyaların çeşitililiği artmış ve insanların istedikleri şekli
tahtaya vermeleri daha kolay hale gelmiştir. Zaman ilerledikçe insanların
evlerinin ve evlerinde kullandıkları eşyaların ahşap olması ‘marangozluk
ve mobilyacılık’ mesleğini doğurmuştur.
Makinalaşmanın az olduğu dönemlerde, mekanik basit
aletlerin kullanımı ile, daha çok el işçiliğine dayanan ürünler üretilmiştir.
Ancak sanayii devrimi ile birlikte, mobilyacılık sektöründe kullanılan
makinalar da değişmiştir. Kısa bir süre içinde tahtaları kesen, onlara
istenilen şekli veren, yüzeylerini zımparalayarak pürüzsüz hale getiren
makinalar yapılmıştır. Günümüzde de bu makinalar, teknoloji ilerledikçe
geliştirilmekte ve ahşaba şekil vermek konusunda daha çok imkanı marangozlara
tanımaktadır. Bütün bu gelişmelere rağmen bu sektör, sanatın ve el emeğinin
hala çok değerli olduğu bir sektördür. Makinalar, standartlaştırılmış bazı
işlemleri yerine getirmektedir ancak arzu edilen şeklin tasarlanması ve bu
makinalar yardımıyla hayata geçirilmesi önemli ölçüde ustalığa bağlıdır.
Mobilyacılık sektöründe tahtaya şekil verilirken
kullanılan aletlerin ve makinaların tamamı, son derece tehlikelidir. Hemen
hepsi kesici, düzeltici, inceltici ve koparıcı dişliler, testereler ve
bıçaklarla çalışır. Ayrıca bu makinaların tamamen otomatize olmaması, işin elle
yapılmasını gerektirdiğinden, kaza tehlikelerini de beraberinde getirmektedir.
Gelişmiş ülkelerde de, az gelişmiş ülkelerde de,
genellikle mobilyacılık sektöründe faaliyet gösteren firmalar, küçük
ölçeklidir. ABD’de bile sektördeki firmaların %86’sı 50’den az işçi
çalıştırmaktadır.
II- AHŞAP ve MOBİLYA İMALAT SEKTÖRÜNDE KAZALAR,
HASTALIKLAR VE TEHLİKELER
II.1. Kazalar
Ahşap ve mobilyacılık sektöründe en çok karşılaşılan
sağlık sorunları, kazalardan kaynaklanmaktadır. Bu kazalar
genellikle genç ve deneyimsiz işçiler arasında daha sık
görülmektedir. Sektörün yapısı itibariyle, çalışanların mesleki bir eğitime
tabi olmuş olma oranlarının düşük olması ve işin makine başında öğrenilmesi
kaza riskini arttırmaktadır. Bu kazaların önemli bir bölümü sıradan sıyrıklar
ve kesiklerden oluşmaktadır. Ancak sıyrıkların ve kesiklerin enfeksiyon kapması
sonucu ciddi hastalıklar da ortaya çıkabilir. Bunlarla birlikte kullanılan
makinaların keskin olması ellerin ve parmakların kopmasına(amputasyon*) da
neden olabilir. Ayrıca makinalar kullanılırken duruş bozuklukları, kas-iskelet
sistemi ile ilgili rahatsızlıklara neden olmaktadır.
II.2. Hastalıklar
II.2.1. Kimyasal Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalıklar
Tahta kesilirken, şekillendirilirken, baskılanırken,
zımparalanırken ve cilalanırken tahta tozuna sunuk
(maruz) kalınır. Bu tozların etkileri, sunuk kalınan süre ve toz
parçacıklarının büyüklüklerine göre değişiklik gösterir. Gözler, bu tozlar
nedeniyle kızarabalir, allerjik reaksiyon gösterebilir. Cilt ve gözeneklerin de
bu tozlarla kaplanması kontakt dermatite*neden olabilir.
Bu tozlar en çok solunum yollarını etkiler. Nefes
alırken bu tozların burun boşluklarına, akciğerlere ve sinuslere gitmesi bazı
hastalıklara neden olmaktadır. Burun allerjik reaksiyon gösterebilir ve sürekli
salgı üretir ki bu da sürekli akıntıya neden olur. Astım* ve bronşit* en
sık rastlanan rahatsızlıklardır. Kavak, kırmızı sedir, gül ağacı, tik
ağacı, maun ve köknarın kontakt dermatite* neden olduğu
bilinmektedir. Kavak, kırmızı sedir, gülağacı ve maunun ayrıca
astıma neden olduğu saptanmıştır.
ABD, İngiltere, Hollanda, İtalya, Fransa, Finlandiya,
Danimarka, Kanada ve Avusturalya’da marangozluk yapanlar arasında nazal
sinüs kanserinin* görüldüğü rapor edilmiştir. Ancak özellikle ikinci
dünya savaşından sonra bu ülkelerde kullanılan makinaların ve teknolojilerin
değişmesi ve bunlarla birlikte koruyucu önlemlerin arttırılması, ortamdaki tozu
vakumla çeken aparatların yaygın kullanımı bu riski oldukça azaltmıştır. Ne var
ki tozla birlikte, formaldehit ve asbestos gibi kanserojenlere
de önemli ölçüde maruz kaldığı bilinen işçilerde akciğer kanseri* riskinin
çok daha yüksek olduğu belirlenmiştir.
Tahtalar, mobilya sektöründe işlenirken genellikle
dışarıdan kimyasallar eklenir. Yapıştırıcılar,
çözücüler, cilalar, insektisitler(böceklere karşı koruyucucu), fungisitler(mantarlara
karşı koruyucu), su ve neme karşı koruyucular, boyalar, pigmentler ve
vernikler, bunlardan bazılarıdır. Bunların neredeyse tamamı uçucudur ve
tahta işlenirken veya ısıtılırken ve yakılırken ortamda açığa çıkabilirler.
İçlerindeki en önemlileri toluen, metanol, metil etil keton, n-butil
alkol ve diklorometandır.
II.2.2. Biyolojik Tehlikelerden Kaynaklanan
Hastalıklar
Tahtalar, biyolojik bulaşıcıları taşıyor olabilirler.
Ağaç kabuğunda yetişen küf ve mantar, allerjik reaksiyonlara neden
olabilir. Akçaağaç, kızılağaç ve mantar(cork)ağacının kabuklarında
bulunan mantar sporlarını solumak ise akciğer
hastalıklarına(suberosis, sequosis) neden olmaktadır.
III-AHŞAP VE MOBİLYA İMALAT SEKTÖRÜNDE ÇALIŞAN
İŞÇİLERİ İÇİN SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Mobilya ve ahşap işleme sektöründe görülen kazalar ve
meslek hastalıklarını önlemek konusunda öncelikle makinalarda ve ortamda
alınacak önlemlerin, eğer bu başarılamazsa Kişisel Koruyucu
Donanımların kullanımının büyük önemi vardır. Öncelikle işçiler
kullandıkları makinalar ve ortamdaki riskler konusunda eğitilmeli, risk analiz
yöntemleri kullanılarak görülen ve görülmesi muhtemel kazaların nasıl ortadan
kaldırılabileceği incelenmelidir. Eğer var olan tehlikeler ortadan
kaldırılamıyorsa o zaman bu tehlikelerle karşılaşma riski azaltılmalıdır. Bu
tehlikelerle karşılaşıldığında sakatlanma ve yaralanma riskini aza indirmek
için ise kişisel koruyucu donanımların uygun kullanımının büyük önemi vardır.
Daha önceki bölümlerde anlatıldığı gibi tahta tozları
son derece tehlikeli olabilir. Bulunulan ortamda iyi bir havalandırma
zorunludur. Bu yoksa ya da yeterli olmazsa tozlar ortalıkta uçuşacak ve sürekli
çalışanlar tarafından solunulacaktır. Bunlarla birlikte yapıştırıcılar,
vernikler, pigmentler, boyalar, tinerler ve çözücüler gibi solunulduğu zaman
ciddi rahatsızlıklar yaratan kimyasallar sektörde sürekli kullanıldığı için
bütün bu sayılan risklere karşı solunum koruyucu maskeler ve
eğer gerekiyorsa solunum cihazları kullanılmalıdır.
Tozlar ve tahtalar kesilirken etrafa sıçrayan kıymık
ve ince parçacıkların göze gelmesi durumunda körlüğe neden olabilecek kadar
önemli yaralanmalar söz konusu olabilir. Bunu önlemek için öncelikle, tehlike
ile işçiler arasına engeller konulması gerekir. Başarılı olunamazsa göz
yaralınır ve gözün enfeksiyon kapması işleri daha da zor hale
getirebilmektedir. Bunun için mutlaka göz koruyucu donanımlar olan gözlükler kullanılmalıdır.
AĞAÇ İŞLERİ İŞKOLUNDA KULLANILAN MAKİNELER VE TEZGAHLAR
Ağaç işlerinde kullanılan araçlar uygun
kullanılmadıkları takdirde tehlikeli sonuçlar doğurabilecek özelliklere
sahiptir. Bu yüzden kullanım sırasında dikkatli olmak ve kullanım talimatlarına
uymak çok önemlidir. Bu makineler kulllanılırken gerekli göz koruyucular ve yüz
kalkanları kullanılmalıdır. Eğer çalışma alanında üç adım ilerideki bir kişinin
konuşmasının duyulamadığı seviyede gürültü varsa bu gürültü duyma
bozukluklarına yol açabilir. Böyle durumlarda gürültü seviyesine uygun kulak
koruyucuların kullanılması gerekir. Ağaç işlerinde karşılaşılan en büyük
tehlikelerden olan toz ve talaş çalışma ortamında bulunuyorsa oluşan tozun
büyüklüğüne göre gerekli solunum yolu koruyucuları kullanılmalıdır. Ahşap taşıma
sırasında ele kıymık batmaması için eldiven giyilmelidir. Fakat dönen
aksamların bulunduğu makineler kullanılıyorsa eldiven, makine parçalarına
takılabileceği için, kullanılmamalıdır. Ayağa ağır parçaların düşme tehlikesi
olduğunda ayak koruyucu ayakkabıların giyilmesi gerekir. Makineler
çalıştırılmadan önce makine koruyucuların yerlerinde ve işlevli durumda
oldukları kontrol edilmelidir. Ayrıca makinenin yere sabitlenmiş olduğu da
kontrol edilmelidir. Aksi takdirde çalışmaya başlanmamalıdır. Güç düğmesi
çalıştırılmadan kilit sistemlerinin ve durdurucu parçaların kaldırılması
gerekir. Açma/Kapama düğmelerinin operatörün ulaşabileceği alanda bulunması
gerekir. Açma düğmesi yanlışlıkla açılmalara karşı uygun kenarlılarla
korunmalıdır. Kesme parçaları fazladan kuvvet gerektirmeden işlevini yerine
getirecek kadar keskin ve temiz olmalıdır. Parçaların değiştirileceği, ayarlama
yapılacağı veya temizleme yapılacağı zamanlarda makine kapatılmalıdır.
Malzemeyi kesme parçalarına yönlendirmek için bir itme gereci kullanılmalıdır.
Bu işlemi elle yapmak kazalara neden olabilir. Makinenin bulunduğu ortam
çalışanların düğmeleri, dönen parçaları ve malzemeyi iyi görebilecekleri
şekilde aydınlatılmalıdır. Ayrıca ışık kaynağının çalışanın gözünü almayacak
bir yerde konumlandırılması gerekir. Makinenin bulunduğu alan işin
yapılabilmesi ve diğer çalışanların çarpmaması için gerekli büyüklüğe sahip
olmalıdır. Uzun parçalarla çalışılırken tezgahı genişletmek için ek zeminler
kullanılmalıdır. Uzun parçalar makineye giriş ve çıkışlarda desteklenmelidir.
Ağaç işleri makinelerinin kullanımı sırasında toz ve talaş oluştuğundan,
bulunulan ortamın havası etkili bir havalandırma sistemi ile temizlenmelidir.
Makineye güç getiren kablolar ya baş hizasının üstünde ya da yerde, ayağa takılmayacak
şekilde sabitlenmelidir. Çalışma alanı daima temiz ve düzenli olmalıdır. Yerde
biriken talaşlar hemen temizlenmelidir. Bu makineleri eğitimli ve tecrübeli
operatörler kullanmalıdır. Makinenin zarar gören parçaları hemen
değiştirilmelidir, bu parçalarla asla çalışma yapılmamalıdır. Makinelerde
yapılacak ayar veya parça değişikliklerinden önce makine kesinlikle
kapatılmalıdır.
Ağaç işleri tezgahlarının dönen parçalarına
kaptırılabilecek bol giysiler, kravatlar, atkılar, kolyeler bu makineler
kullanılırken veya bunların çevresinde çalışılırken giyilmemelidir. Makine
kullanımı sırasında vücut pozisyonunun düzgün olması gerekir. Farklı vücut
pozisyonlarında yaşanabilecek kaymalar vücut bölümlerinin zarar görmesine neden
olabilir. Makinelerin veya kıyafetlerin talaştan temizlenmesinde basınçlı hava
kullanılmamalıdır. Makinenin kesici parçaları elle temizlenmemelidir, makine
durduğunda bir fırça veya çubuk yardımıyla parçalar talaştan ve kıymıktan
temizlenebilir. Operatörler makineleri çalışır vaziyette bırakıp gitmemelidir,
kapama düğmesine basıldıktan sonra makine tamamen durduğunda alanı
terketmelidirler. Makinenin çalışmayı bırakmış parçaları makine durmadan
çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Çalışma sırasında operatörün dikkati
dağıtılmamalıdır ve tehlikeli şakalar yapılmamalıdır.
Ağaç işleme işlerinde kendi özelliklerine göre önlem
alınması gereken çok çeşitli makineler ve tezgahlar bulunmaktadır. Aşağıda bu
makineler ve bunlardan kaynaklanacak iş kazalarını önlemek için gereken
tedbirler sıralanmıştır.
Şerit Testere
·
Bıçak koruyucu parçanın yüksekliği kesilecek parçanın 3mm üstünde
ayarlanmalıdır.
·
Testere bıçaklarının genişliği, dişli yapısı, diş hatvesi yapılacak işin
özelliklerine göre seçilmelidir.
·
Ellerin kaymaması ve parmakların bıçaklara temas etmemesi için siper dümdüz
tutulmalıdır.
·
Şerit testere tezgahında ince iş yapılırken kullanılmak üzere bir hareketli
ışık kaynağı bulunması operatörün işini kolaylaştırır.
·
Parçanın bıçaktan geçmesi sağlanırken fazla kuvvet uygulanmamalıdır.
·
Makinenin güç düğmesi kapatıldıktan hemen sonra bıçakların hareketi siper
bıçağa önden ya da yandan dayanarak durdurulmamalıdr.
·
Testerenin alt ve üst kasnak arasında kalan kısımları uygun nitelik ve
sağlamlıkta menteşeli kapaklarla örtülmeli, alt ve üst kasnaklar da, yandan ve
üstten tamamen örtülecek şekilde koruyucu içine alınmalı ve kesme yerinde,
kapağın alt kısmı, kesilecek parçanın kalınlığına göre ayarlanabilir şekilde
olmalıdır.
·
Şerit testereler daima gergin tutulacak şekilde, kasnakla veya bir germe
tertibatı ile ayarlanabilmelidir.
·
Herhangi bir sıkışma halinde, şerit testere durmuş olsa dahi, tezgahın
motoru durdurulmadan el sürülmemelidir.
·
Testerede çatlak görüldüğü anda tezgah durdurulmalı ve çatlamış testereler
bir daha kullanılmamalıdır.
Planya ve Kalınlık Makineleri
·
Bıçaklar kesilecek derinliğe göre ayarlanmalı, gerekli keskinlikte, dengeli
ve güvenli şekilde monte edilmiş olmalıdır.
·
Siper uygun pozisyonda sabitlenmelidir.
·
Ekipman çalışmaya hazır olacak şekilde yağlanmalıdır.
·
Kesicilerin uçları köşeli yerine yuvarlak olmalıdır..
·
Tezgah üzerinde el aleti bulunmamalıdır.
·
Tezgahta kesilebilecek en uzun parçadan bir metre daha uzun bir boşluk
sağlanmalıdır.
·
Yüzey işlemleri sırasında parçayı aşağı bastırmak için bloklar
kullanılmalıdır. Bu ellerin kesim bölgesinden uzak kalmasını sağlayacaktır.
·
Çalışılan parçayı aşağı ve yukarı hareket ettirmek için uygulanan kuvvet
yeterli miktarda olmalıdır. Dönen makine kısımları zaten malzemenin hareketini
sağlayacaktır.
·
Makine ile yapılacak kesimlerin maksimum derinliği kullanılan ekipmanın
özelliklerine göre seçilmelidir ve bu değerden daha derin kesimler bir seferde
yapılmamalıdır.
·
Parçaların son kısımları işlenirken uzun saplı iticiler kullanılmalıdır.
·
Otomatik iticileri bulunan planya tezgahlarında, geri tepme emniyet
mandalları bulunmalı ve bunlar da uygun koruyucu içine alınmalıdır.
·
Kalınlık tezgahlarında bıçağın takıldığı kanal 13 milimetreden, tamla ile
bıçak merdanesi (frezesi) arasındaki boşluk 3 milimetreden fazla olmayacaktır.
Gönye Testere
Gönye testere kullanılırken eller kesici kısma yaklaştırılmamalıdır.
·
Kesime başlanmadan önce bıçağın doğru doğrultuda döndüğü kontrol
edilmelidir.
·
Kesime başlamadan önce motorun son hıza gelmesi beklenmelidir.
·
Parçalar yağlanırken ve değiştirilirken yönergeler takip edilmelidir.
·
Makineyi fişe takmadan önce anahtarın Kapalı olduğu kontrol edilmelidir.
Aksi takdirde makine hemen çalışmaya başlayacaktır.
·
Motor havalandırma delikleri kıymık ve talaştan düzenli olarak
temizlenmelidir.
·
Makine aksesuarlarını kullanırken yapılan iş ve kullanılacak testere
dikkatealınmalıdır.
·
Gönye testeresi asla yerde kullanılmamalıdır. Bir tezgah üzerinde
sabitlenerek kullanılmalıdır.
·
Kullanılan makinenin özelliklerine uygun olarak belirlenen kesim
yapılabilecek en kısa parça uzunluğundan daha kısa parçalar bu makinede işleme
tabi tutulmamalıdır.
·
Gönye testerenin çevresinden veya üzerinden karşıya ulaşmaya
çalışılmamalıdır.
·
Makine durdurulduğunda, dönen bıçak tamamen alt koruma aparatıyla
kaplanmadan önce el tetikten çekilmemelidir.
Radyal Kollu Testere
·
Dönen testere operatörün durması gereken taraftan bakıldığında aşağı doğru
dönmelidir. Parça kesici bölgeye bu
·
Dönen bıçağın üzerinde sabit duran ve kesilecek parçanın kalınlığına göre
ayarlanabilen iki makine koruyucusu da çalışmaya başlamadan önce kontrol
edilmeli ve ayarlanmalıdır.
·
Parçayı bıçağa doğru iten el bıçakla aynı hizada olmamalıdır.
·
Testerenin bulunduğu tezgahın iki tarafı da kesilebilecek en uzun parçadan
1 metre uzun olmalıdır.
·
İşlenen parçada ölçüm yapmak gerekiyorsa, ölçüm yapmadan önce makine güçten
kesilmelidir.
·
İşlenen parça tezgahtan kaldırılmadan önce bıçağın dinlenme pozisyonuna
gelmesi beklenmelidir. Tezgahtaki talaş ve kıymıkların temizliği için fırça
veya çubuk kullanılmalıdır.
·
Makine çalışırken iki el serbest kalmamalıdır. Eller parçaya sarsılmaması
için ,güvenlik yönergelerine uygun olarak, destek olmalıdır.
Zımpara Makineleri
·
Zımparaların kullanımı sırasında lokal havalandırma sistemleri ve uygun
solunum yolu koruyucuları kullanılmalıdır.
·
Eller aşındırıcı yüzeyden uzak tutulmalıdır.
·
Küçük parçalar zımparalanırken parmakların zarar görmemesi için bir tutucu
ile tutulmalıdır.
·
Aşındırıcı kayışın gerginliği kullanılan ekipmana uygun olarak ayarlanmalıdır.
·
Zımparalanacak yüzeyin bulunduğu parça işleme başlanmadan sabitlenmelidir.
Yatar Testere
Parçanın kesim sırasında operatöre doğru geri tepmemesi için üreticinin kullanım talimatlarına göre işlem yapılmalıdır.
·
Yapılacak işin özelliklerine göre uygun bıçaklar seçilmelidir.
·
Makine koruyucu bıçağın parçanın üstünde kalan kısmı kaplanacak kadar
yükseğe konumlandırılmalıdır.
·
İstenen genişlik ayarı yapıldıktan sonra, engelin sabitlendiği kontrol
edilmelidir.
·
Parça hareket ettirilirken aşağıya doğru ve bıçağın bulunduğu alana doğru
itilmelidir. Bu sarsıntıdan kaynaklanabilecek kazaları önleyecektir.
·
Kısa ve dar parçalarda işlem yapılırken bir itme bloğu kullanılmalıdır.
İtme bloğu parçayı, bıçak ve yan duvar arasında bir noktadan itmelidir.
·
Eller dönen bıçağın hizasında bulunmamalıdır.
·
Vücut ve eller olası bir geri tepmeden kaçınmak için bıçağın bir tarafında
bulunmalıdır.
·
Uzun parçalara işlem yapılırken tezgahın giriş ve çıkış noktaları
desteklenmelidir.
·
İşlem yapılırken eller serbest olmamalıdır. İşlenen parça yan duvara ve
dönen bıçaklara doğru itilmelidir.
·
Hareketli bıçağın üzerinden veya çevresinden karşıya uzanmaya
çalışılmamalıdır.
·
Parça bıçağın dönüş hızına uygun bir hızda itilmelidir.
Ağaç Tornası
Torna çalıştırılmaya başlamadan önce tüm kelepçelerin ve sabitleyicilerin güvenli konumda olduğundan emin olunmalıdır.
·
Makine yapılacak iş ve ekipmana uygun hızda çalıştırılmalıdır.
·
Ağaç tornalarında, özellikle uzun parçaların işlenmesinde, parçanın
gevşeyerek fırlamasına karşı, gerekli koruyucu tedbir alınmalı, kundura kalıbı,
ökçe ve tahta topuk gibi parçaların işlenmesinde, döner kalemlerin temas eden
kısımları hariç diğer kısımları uygun koruyucu içine alınmalıdır.
Dipnotlar:
Akciğer kanseri, yapısal olarak
normal akciğer dokusundan olan hücrelerin gereksinim ve kontrol dışı çoğalarak
akciğer içinde bir kitle (tümör) oluşturmasıdır. Burada oluşan kitle öncelikle
bulunduğu ortamda büyür; daha ileriki aşamalarda ise çevre dokulara veya dolaşım
yoluyla uzak organlara yayılarak (karaciğer, kemik,beyin vb. gibi) hasara yol
açarlar. Bu yayılmaya metastaz adı verilir.
Bir uzvun (kol veya bacağın) bir kısmını veya
tamamını, tıbbi nedenlerden dolayı kesilmesine veya kopmasına amputasyondenir.
Damar hastalıkları, trafik kazaları, iş kazaları, tümörler, mikrobik
hastalıklar, doğumsal anomaliler, yanıklar ve şeker hastalığına bağlı, daralmış
olan damarlarda kan dolaşımı azalır. Beslenemeyen, oksijenlenemeyen doku
giderek solar, soğur; şiddetli ağrılara neden olur. Deride ülserler denilen
yaralar çıkar ve bu durum giderek o dokuda daha da ilerler ve nekroz denilen
ölü dokuya veya gangrene çevrilir. Bu durumda, hastayı kurtarmak ve ölü dokunun
ilerlemesini önleme amacıyla, tutulan uzvun kesilmesine karar verilir.
Astım, solunum yollarının
ataklar halinde gelen tıkanmaları ile kendini gösteren kronik bir hastalığıdır.
Astımda solunum yollarının şişmesi ve tıkaçların oluşması sonucu havanın
akciğerlere girip çıkması engellenir. Hastalar ataklar arasında kendilerini iyi
hissederler. Ataklar sırasında öksürük, göğüste sıkışma hissi, solunumda
hızlanma, hırıltı ve nefes darlığı olur. Astımlı hastalar çevredeki birçok
maddeye astımlı olmayanlara göre daha duyarlıdır. Bu uyarılar hastalarda
hırıltı ve öksürüğe yol açar.
Bronşit, akciğerlere giden
havayollarının iç yüzündeki zarın iltihaplanmasıdır. Akut ve kronik olarak iki
gruba ayrılır.
1- Akut Bronşit: Genellikle grip, kızamık, boğmaca
veya tifo gibi hastalıklar sırasında görülür.
2- Kronik Bronşit: Bu çeşit bronşitte; havayollarını
yağlayan bezler büyümüş, iç yüzlerinde bulunan tüyler görevini yapamaz
olmuştur.
Kontakt dermatit, derinin bazı
maddelerle teması sonucu oluşan bir reaksiyondur. Bu reaksiyonların % 80’ i
tahrişe bağlı reaksiyonlar (örneğin: bulaşık yıkama sonucu oluşan el gibi), %
20’ si de allerjik reaksiyonlardır. Reaksiyon temastan hemen sonra oluşmaz.
Temas sonrası 1-3 gün sonra oluşan belirtiler genellikle 1 hafta veya daha
sonra kaybolur. Deri kırmızı, kaşıntılı, iltihaplı ve kabarcıklı bir hal alır.
Reaksiyon genellikle temas yerinde en yoğundur; derinin diğer bölgelerinde de
olabilir.
Nazal Sinüs Kanseri, burunun arkasında,
alında ve yüzde yer alan soluk alırken hava ile dolan sinüs boşluklarındaki
hücrelerin normalden fazla çoğalarak tümör oluşturmasıdır. Bunun sonucunda bu
boşluklar tıkanır ve bazı belirtiler ortaya çıkar.